Το υπερηχογράφημα αυτό πραγματοποιείται από τις 11 ως τις 13+6 εβδομάδες κύησης.

Ο έλεγχος του εμβρύου γίνεται διακοιλιακά και η μέτρηση του τραχήλου διακολπικά.

Σκοπός του υπερηχογραφήματος 11-13+6 εβδομάδων είναι:

• Να εκτιμηθεί η ηλικία κύησης. Ειδικά σε γυναίκες που δεν έχει γίνει υπερηχογράφημα αρχόμενης κύησης καθορίζεται η πιθανή ημερομηνία τοκετού με ακρίβεια μετρώντας το κεφαλοουραίο μήκος του εμβρύου (CRL). Για γυναίκες που δεν έχουν σταθερό κύκλο, θηλάζουν, λάμβαναν αντισυλληπτικά δισκία ή έχουν ασταθή κύκλο είναι βασικό να καθοριστεί η ηλικία κύησης σε αυτό το στάδιο και να γίνεται έλεγχος της ανάπτυξης σε επόμενα υπερηχογραφήματα.
• Να καθοριστεί ο αριθμός των εμβρύων και σε περίπτωση πολύδυμου κύησης η χοριονικότητα. Είναι το μόνο στάδιο που μπορεί με ακρίβεια να γίνει έλεγχος της χοριονικότητας αξιόπιστα. Σε μεταγενέστερα στάδια υπάρχουν περιπτώσεις που δεν ελέγχεται με ακρίβεια.
• Να γίνει έλεγχος στο έμβρυο για ανατομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να διαγνωστούν σε αυτό το στάδιο κύησης. Ελέγχεται η αρτιμέλεια του εμβρύου, το σχήμα του κρανίου και του εγκεφάλου, το στομάχι, η ουροδόχος κύστη και βασικές εικόνες της καρδιάς (εικόνα 4 κοιλοτήτων - εικόνα 3 αγγείων). Πιο λεπτομερής έλεγχος της ανατομίας γίνεται στις 20-24 εβδομάδες στο υπερηχογράφημα β-επιπέδου.
• Να γίνει έλεγχος για χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως είναι το σύνδρομο Down μπορούν να αποκλειστούν με ακρίβεια μόνο με επεμβατική εξέταση αμνιοπαρακέντηση ή λήψη χοριακών λαχνών, οι οποίες έχουν όμως ένα ποσοστό αποβολής και δεν προτείνονται σε όλες τις μητέρες. Ελέγχονται λοιπόν στο υπερηχογράφημα αυτό στο έμβρυο συγκεκριμένοι δείκτες, η αυχενική διαφάνεια, το ρινικό οστό, η ροή στην τριγλώχινα βαλβίδα της καρδιάς του εμβρύου και η ροή στο φλεβώδη πόρο. Ελέγχονται επίσης στο αίμα της μητέρας τα επίπεδα 2 ορμονών, PAPP-A και b-HCG. Κάθε μητέρα ξεκινά με βάση την ηλικία της με έναν προϋπάρχων κίνδυνο, ο οποίος λαμβάνοντας υπόψιν του δείκτες του εμβρύου και των ορμονών αλλάζει. Εάν οι δείκτες είναι φυσιολογικοί μειώνεται, εάν είναι παθολογικοί αυξάνουν οι πιθανότητες για χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις εάν οι γονείς θέλουν να αποκλείσουν τις χρωμοσωμικές ανωμαλίες προτείνεται επεμβατική εξέταση.

Όλοι οι έλεγχοι στο έμβρυο και η εκτίμηση των πιθανοτήτων χρωμοσωμικών ανωμαλιών γίνοναι με βάση τα πρωτόκολλα του Fetal Medicine Foundation.

• Να γίνει μέτρηση του τραχήλου για τις πιθανότητες πρόωρου τοκετού και εκτίμηση της ανατομίας της μήτρας και των ωοθηκών. Στις περιπτώσεις που υπάρχει προηγούμενο ιστορικό πρόωρου τοκετού ή κωνοειδούς εκτομής του τραχήλου απαιτείται η μέτρηση του τραχήλου και η μετέπειτα θεραπευτική προσέγγιση χειρουργικά ή συντηρητικά σε συνεργασία με το θεράποντα ιατρό.
• Να γίνει μέτρηση της ροής στα μητριαία αγγεία για τον έλεγχο της αιμάτωσης του πλακούντα. Εκεί όπου οι αντιστάσεις είναι αυξημένες προτείνεται από τον 3^ο μήνα να γίνει λήψη ασπιρίνης έως τη 36^η εβδομάδα για την πρόληψη της προεκλαμψίας.

Δείκτες 1ου τριμήνου κύησης για χρωμοσωμικές ανωμαλίες:

• Ηλικία μητέρας.
• Αυχενική διαφάνεια (η ποσότητα υγρού πίσω από τον αυχένα του εμβρύου).
• Παρουσία ή όχι του ρινικού οστού.
• Η ροή στην τριγλώχινα βαλβίδα της καρδιάς του εμβρύου (η ανεπάρκεια αποτελεί δείκτη).
• Η ροή στο φλεβώδη πόρο του εμβρύου (η ανάστροφη ροή αποτελεί δείκτη).
• Ο καρδιακός ρυθμός.
• Η παρουσία ανατομικών προβλημάτων.
• Τα επίπεδα των ορμονών b-HCG και PAPP-A.

Η εκτίμηση των ανωτέρω δεικτών γίνεται από γιατρούς που ελέγχονται από το Fetal Medicine Foundation σε ετήσια βάση και έχουν άδεια για να πραγματοποιούν αυτούς τους ελέγχους.

Εάν στο οικογενειακό ιστορικό υπάρχουν παθήσεις κληρονομικές ή γενετικά σύνδρομα γίνεται εξειδικευμένη προσέγγιση του εκάστοτε προβλήματος ζητώντας πάντα την συμβουλή ειδικών γενετιστών ή ιατρών άλλων ειδικοτήτων.

Η ανωτέρω μέθοδος εκτίμηση των δεικτών του 3^ου μήνα για τις χρωμοσωμικές ανωμαλίες έχει ευαισθησία 95-97%. Το 100% καλύπτεται μόνο με επεμβατική εξέταση (αμνιοπαρακέντηση ή λήψη χοριακών λαχνών).